Paluch sztywny (hallux rigidus) to schorzenie stawu umiejscowionego u podstawy dużego palca u stopy. Powoduje nie tylko sztywność i ból w obrębie stawu, ale z czasem mocno utrudnia zgięcie dużego palca. Jak wyzbyć się problemu, jakim jest paluch sztywny? Leczenie może być zachowawcze, ale zazwyczaj konieczna jest operacja i to właśnie tą metodą leczenia się tu zajmiemy.
Paluch sztywny – przyczyny
Wielokrotnie hallux rigidus jest mylony z haluksem, co jest błędną interpretacją, bo mimo iż oba schorzenia dotyczą tego samego stawu, wymagają innego rodzaju leczenia. Schorzenie, jakim jest paluch sztywny, przyczyny może mieć różne. Niekiedy odpowiedzialne są nieprawidłowości strukturalne stopy, innym razem winna jest wadliwa biomechanika. Często paluch sztywny dotyka osoby z defektami, np. z obniżonymi łukami stopy lub nadmierną pronacją.
Poza tym paluch sztywny może być skutkiem dziedziczenia budowy stopy, która jest podatna na rozwinięcie tego schorzenia. Dotyka też osoby wykonujące pracę z dużym naciskiem na palec. Zdarza się, że to wynik urazu, np. uderzenia w duży palec. Przyczynę powstania schorzenia określić może jedynie chirurg. Również on zaleca najlepszą metodę leczenia.
Leczenie zachowawcze palucha sztywnego sprowadza się m.in. do zmiany obuwia, stosowania wkładek ortopedycznych czy leków przeciwzapalnych. Lekarz może również zastosować terapię ultradźwiękami lub wstrzyknąć steroidy mające zmniejszyć stan zapalny i ból. Jednak zwłoka z leczeniem do czasu powstania wyrośli kostnych, co zdarza się bardzo często, oznacza, że jedyną rozsądną metodą będzie zabieg operacyjny.
Paluch sztywny – leczenie operacyjne
Dlaczego leczyć operacyjnie paluch sztywny? Niekiedy jest to bowiem jedyna skuteczna metoda wyeliminowania tego schorzenia i zmniejszenia bólu. Tym bardziej, że istnieje kilka metod leczenia operacyjnego palucha sztywnego, a właściwą lekarz dobiera w zależności od stopnia deformacji, opierając się na zdjęciu rentgenowskim. Inne czynniki brane pod uwagę to wiek, poziom aktywności pacjenta i oczekiwania co do wyniku pooperacyjnego.
Podstawowe metody leczenia operacyjnego palucha sztywnego w zależności od zaawansowania zmian:
- Mało zaawansowane zmiany
- debridement (oczyszczenie) stawu – usunięcie wyrośli kostnych i przerośniętej błony maziowej, ewentualnie wolnych fragmentów kostnych.
- cheilektomia – chirurgiczne usunięcie do 1/3 grzbietowej części głowy pierwszej kości śródstopia wraz z wyroślami.
- Średnio zaawansowane zmiany
- cheilektomia – wycięcie wszystkich nieregularnych osteofitów otaczających staw.
- osteotomie pierwszej kości śródstopia – skrócenie pierwszej kości śródstopia, co skutkuje rozluźnieniem stawu, poprawą ruchomości i zmniejszeniem bólu.
- osteotomie paliczka podstawnego palucha – wycięcie fragmentu kostnego z grzbietowej części paliczka podstawnego palucha.
- Zmiany zaawansowane
- artrodeza (usztywnienie) stawu MTP I – usunięcie ze stawu resztek chrząstki stawowej, po czym połączenie za pomocą płytki i wkrętów palucha i pierwszej kości śródstopia.
- endoprotezoplastyka – wycięcie zniszczonego stawu i wymiana na sztuczny.
- implant Cartiva – wszczepienie implantu w obrębie głowy pierwszej kości śródstopia.
Niekiedy leczenie operacyjne palucha sztywnego wymaga skorzystania z kilku typów operacji, które chirurg wykonuje podczas jednego zabiegu. Od wybranej metody zależy również długość okresu rekonwalescencji.